18 Luật Bóng Đá Cơ Bản trong luật bóng đá hiện hành
Việc nắm rõ các quy định cơ bản trong bóng đá giúp đảm bảo một môi trường thi đấu công bằng, chuyên nghiệp và lành mạnh cho tất cả các bên tham gia. Dưới đây là tổng quan về 18 Luật Bóng Đá Cơ Bản của môn thể thao vua:
Quy định về sân thi đấu
Sân thi đấu tiêu chuẩn dành cho bóng đá 11 người có chiều dài 105m và chiều rộng 68m. Khu vực sân được phân định bởi hai đường biên dọc (hai bên sân) và hai đường biên ngang (cuối sân). Đường giữa sân chia mặt sân thành hai phần bằng nhau, mỗi đội sẽ bảo vệ một nửa sân và tấn công về phía khung thành đối phương.
Ở trung tâm sân có vòng tròn với bán kính 9,15m – nơi đặt bóng để bắt đầu trận đấu. Mỗi khung thành rộng 7,32m và cao 2,44m, đặt tại giữa hai đường biên ngang. Bao quanh khung thành là khu vực 16m50 – hay còn gọi là khu phạt đền – nơi thủ môn được phép dùng tay chơi bóng. Bên trong còn có khu vực 5m50 – vị trí thực hiện phát bóng lên. Ngoài ra, sân có 4 điểm phạt góc ở 4 góc sân, dùng trong các tình huống đá phạt góc.
Mặt sân thường được phủ cỏ tự nhiên hoặc cỏ nhân tạo màu xanh lá cây để đảm bảo điều kiện thi đấu tốt nhất.
Quy định về quả bóng
Bóng được sử dụng trong thi đấu phải có hình cầu, làm từ da hoặc vật liệu tương đương. Có 5 cỡ bóng khác nhau, trong đó size 5 là tiêu chuẩn cho cầu thủ từ 15 tuổi trở lên và được dùng trong các trận đấu chuyên nghiệp. Quả bóng size 5 có chu vi từ 68–70cm, nặng từ 410–450g và được bơm căng với áp suất trong khoảng 0.6–1.1 atm.
Quy định về cách tính bàn thắng
Mục tiêu chính của mỗi đội trong trận đấu là ghi bàn vào lưới đối phương và bảo vệ khung thành của mình. Một bàn thắng được công nhận khi toàn bộ quả bóng vượt qua vạch vôi khung thành giữa hai cột dọc và dưới xà ngang, miễn là không có vi phạm luật nào xảy ra trong quá trình ghi bàn.
Sau 90 phút thi đấu (hoặc sau thời gian hiệp phụ, nếu có), đội ghi được nhiều bàn thắng hơn sẽ giành chiến thắng. Trong trường hợp hai đội có số bàn thắng bằng nhau, kết quả sẽ là hòa, trừ khi luật giải đấu quy định thêm hiệp phụ hoặc loạt sút luân lưu.
Quy định về số lượng cầu thủ
Một trận đấu bóng đá tiêu chuẩn có tổng cộng 22 cầu thủ trên sân, chia đều cho hai đội – mỗi đội gồm 10 cầu thủ và 1 thủ môn. Nếu một đội có ít hơn 7 người, trận đấu sẽ bị dừng. Theo quy định của FIFA, mỗi đội được phép thay tối đa 3 cầu thủ trong các trận chính thức. Do đó, số cầu thủ đăng ký thi đấu thường vượt quá 11 người để phòng trường hợp cầu thủ bị chấn thương hoặc kiệt sức.
Quy định về trợ lý trọng tài
Trong mỗi trận đấu, trợ lý trọng tài – hay còn gọi là trọng tài biên – sẽ hỗ trợ trọng tài chính trong việc giám sát và điều hành trận đấu. Thông thường, có 2 trợ lý trọng tài đứng ở hai đường biên dọc, mỗi người phụ trách một nửa sân.
Mặc dù mặc trang phục tương tự trọng tài chính, trợ lý trọng tài không sử dụng còi mà dùng cờ hiệu tam giác để ra tín hiệu. Họ có nhiệm vụ phát hiện các tình huống như việt vị, bóng ra ngoài sân, bóng vượt qua vạch vôi khung thành, hoặc những pha phạm lỗi gần khu vực quan sát của mình. Các tín hiệu từ trợ lý sẽ hỗ trợ trọng tài chính đưa ra quyết định chính xác nhất.
Luật về phát bóng và tái khởi động trận đấu
Phát bóng là cách bắt đầu hoặc tái khởi động trận đấu sau mỗi bàn thắng hoặc sau thời gian nghỉ giữa hai hiệp. Trước khi trận đấu bắt đầu, trọng tài sẽ tung đồng xu để xác định đội nào phát bóng trước. Đội thắng có quyền lựa chọn sân hoặc quyền phát bóng.
Cú phát bóng được thực hiện từ chấm giữa sân. Cầu thủ thực hiện sẽ đá bóng về phía trước, và bóng phải rời khỏi khu phạt đền để được tính là hợp lệ. Sau khi một đội ghi bàn, đội bị thủng lưới sẽ được quyền phát bóng để tiếp tục trận đấu.
Quy định về thời gian thi đấu
Một trận bóng đá tiêu chuẩn kéo dài 90 phút, chia làm hai hiệp, mỗi hiệp 45 phút. Giữa hai hiệp sẽ có 15 phút nghỉ để các cầu thủ hồi phục và điều chỉnh chiến thuật. Sau mỗi hiệp, hai đội sẽ đổi sân cho nhau.
Ngoài ra, trong quá trình thi đấu có thể xảy ra gián đoạn do chấn thương, thay người, hoặc các tình huống bóng chết. Vì vậy, trọng tài sẽ cộng thêm thời gian bù giờ tương ứng vào cuối mỗi hiệp để đảm bảo công bằng.
Quy định về trọng tài
Mỗi trận đấu sẽ có một trọng tài chính làm nhiệm vụ điều hành và giám sát toàn bộ trận đấu. Trọng tài có quyền cao nhất trên sân và đảm bảo mọi diễn biến diễn ra đúng luật. Mọi quyết định của trọng tài là tối thượng, cầu thủ không được phép tranh cãi – nếu vi phạm có thể nhận thẻ vàng hoặc thẻ đỏ.
Trọng tài chính mặc trang phục khác biệt với hai đội để dễ nhận biết, và luôn mang theo còi để kiểm soát trận đấu. Ngoài ra, họ sử dụng thẻ phạt (vàng và đỏ) để xử lý các tình huống vi phạm trong quá trình thi đấu.
Trang phục và trang bị thi đấu của cầu thủ
Mỗi cầu thủ khi thi đấu bắt buộc phải trang bị đầy đủ, bao gồm: áo đấu, quần thi đấu, tất, giày bóng đá chuyên dụng và bọc ống chân để bảo vệ. Trang phục thi đấu của các cầu thủ trong cùng một đội phải đồng bộ về màu sắc và thiết kế.
Thủ môn có quy định riêng về trang phục: màu áo phải khác biệt rõ rệt với các cầu thủ trên sân cũng như trọng tài. Thủ môn còn được trang bị găng tay chuyên dụng để bắt bóng.
Luật về bóng trong cuộc và bóng ngoài cuộc
Bóng trong cuộc là khi bóng vẫn nằm trong phạm vi sân thi đấu và trận đấu đang diễn ra bình thường – tức là chưa có tín hiệu tạm dừng nào từ trọng tài.
Bóng ngoài cuộc xảy ra trong các trường hợp sau:
-
Bóng vượt qua hoàn toàn đường biên dọc hoặc đường biên ngang, dù ở mặt đất hay trên không.
-
Bóng đi vào lưới và trọng tài công nhận bàn thắng.
-
Trọng tài thổi còi dừng trận đấu vì một lý do nào đó (phạm lỗi, thay người, chấn thương,…).
Trận đấu chỉ được tiếp tục khi trọng tài cho phép bóng trở lại trạng thái “trong cuộc”.
Luật việt vị trong bóng đá
Lỗi việt vị là một trong những lỗi phổ biến và gây tranh cãi nhất trong bóng đá, chủ yếu xảy ra khi đội đang trong tình huống tấn công.
Một cầu thủ bị xác định việt vị nếu hội đủ các điều kiện sau tại thời điểm đồng đội chuyền bóng:
-
Cầu thủ đó đang đứng bên phần sân đối phương
-
Có bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể (trừ tay) gần đường biên ngang khung thành đối phương hơn cả bóng và hậu vệ cuối cùng (không tính thủ môn)
-
Và cầu thủ đó tham gia vào tình huống tấn công, gây ảnh hưởng đến pha bóng hoặc cản trở đối phương
Nếu cầu thủ đứng ở vị trí việt vị nhưng không can thiệp vào tình huống hoặc không gây ảnh hưởng đến trận đấu, sẽ không bị tính là phạm lỗi việt vị.
Các hành vi phạm lỗi trong bóng đá
Khi thi đấu, cầu thủ thực hiện một trong các hành vi sau sẽ bị trọng tài thổi phạt, đội đối phương sẽ được hưởng một quả đá phạt hoặc phạt đền tùy theo vị trí xảy ra lỗi:
-
Nhảy vào người đối phương một cách nguy hiểm hoặc thiếu kiểm soát
-
Đá hoặc cố gắng đá vào người đối phương
-
Xô đẩy, chèn ép hoặc cản trở cầu thủ đối phương
-
Đánh, tát hoặc có ý định tấn công đối phương
-
Ngáng chân, xoạc bóng nguy hiểm hoặc không đúng luật
-
Cố tình chơi bóng bằng tay (trừ thủ môn trong khu vực phạt đền)
-
Phun nước bọt, ném vật thể hoặc có hành vi phi thể thao
-
Cản trở thủ môn phát bóng hoặc cố chiếm quyền kiểm soát bóng khi thủ môn đã giữ chắc
-
Gây nguy hiểm hoặc hành vi không tôn trọng đối phương trong bất kỳ tình huống nào
Tùy mức độ nghiêm trọng, cầu thủ có thể bị nhắc nhở, nhận thẻ vàng hoặc thẻ đỏ trực tiếp.
Luật về thẻ vàng và thẻ đỏ trong bóng đá FIFA
Trong quá trình thi đấu, ngoài các hình phạt thông thường, cầu thủ vi phạm còn có thể bị trọng tài rút thẻ vàng hoặc thẻ đỏ tùy theo mức độ vi phạm.
Thẻ vàng là hình thức cảnh cáo chính thức khi cầu thủ mắc một trong các lỗi sau:
-
Tranh cãi hoặc không tuân thủ quyết định của trọng tài
-
Có hành vi phi thể thao hoặc thiếu fair-play
-
Cố tình trì hoãn việc đưa bóng trở lại trận đấu
-
Thường xuyên phạm lỗi trong suốt trận đấu
-
Không giữ đúng khoảng cách trong các tình huống đá phạt, ném biên
-
Tự ý vào sân mà chưa được phép từ trọng tài
-
Cố tình dùng tay chơi bóng ngoài khu vực cho phép
-
Rời sân hoặc từ chối tiếp tục thi đấu khi chưa có hiệu lệnh
Thẻ đỏ là hình phạt nặng nhất trong bóng đá. Khi nhận thẻ đỏ, cầu thủ sẽ bị đuổi khỏi sân ngay lập tức và đội bóng đó không được phép thay người khác vào thay thế.
Cầu thủ cũng bị truất quyền thi đấu nếu nhận 2 thẻ vàng trong cùng một trận, tương đương 1 thẻ đỏ. Những hành vi sau có thể dẫn đến thẻ đỏ trực tiếp:
-
Phạm lỗi nghiêm trọng hoặc chơi xấu ác ý
-
Hành vi bạo lực hoặc đe dọa đối phương
-
Ngăn cản bàn thắng bằng hành vi phi pháp (như dùng tay hoặc phạm lỗi trong cơ hội ghi bàn rõ rệt)
-
Nhổ nước bọt vào người khác
-
Lăng mạ, xúc phạm bằng lời nói hoặc hành vi thô tục
Luật về phạt góc
Quả phạt góc được trao cho đội tấn công khi bóng chạm vào cầu thủ phòng ngự cuối cùng và ra ngoài đường biên ngang mà không vào lưới.
Bóng sẽ được đặt tại góc sân gần nhất với vị trí bóng ra ngoài, và cầu thủ đội tấn công sẽ thực hiện cú đá từ chấm phạt góc. Trong tình huống này, cầu thủ có thể chuyền bóng hoặc sút trực tiếp vào khung thành nếu có cơ hội. Đây là một trong những cơ hội ghi bàn quan trọng trong bóng đá hiện đại.
Luật về hiệp phụ
Hiệp phụ được áp dụng trong các trận đấu loại trực tiếp khi hai đội hòa nhau sau 90 phút thi đấu chính thức. Thời gian hiệp phụ bao gồm 2 hiệp, mỗi hiệp kéo dài 15 phút.
Trong hiệp phụ, các đội vẫn thi đấu theo luật thông thường. Tuy nhiên, số lần thay người không được tăng thêm, trừ khi giải đấu quy định riêng (một số giải cho phép thay người thứ 4 trong hiệp phụ). Nếu sau hiệp phụ tỷ số vẫn hòa, hai đội sẽ bước vào loạt sút luân lưu 11m để phân định thắng thua.
Quy định về quả phạt đền (Penalty)
Phạt đền hay còn gọi là Penalty, là hình thức đá phạt đặc biệt được thực hiện ở cự ly 11 mét. Đội bóng sẽ được hưởng một quả phạt đền nếu đối phương phạm lỗi trong vòng cấm địa của mình.
Cú sút phạt sẽ được thực hiện từ chấm phạt đền, và chỉ có thủ môn đối phương được phép ngăn cản. Thủ môn phải đứng trên vạch cầu môn cho đến khi bóng được đá, sau đó mới được phép di chuyển. Trong khi đó, tất cả cầu thủ còn lại phải đứng ngoài vòng cấm 16m50 và không được xâm nhập cho đến khi bóng được đá.
Luật về ném biên
Ném biên là hình thức đưa bóng trở lại sân khi bóng đã ra ngoài biên dọc. Đội đối phương với người chạm bóng cuối cùng sẽ được quyền thực hiện quả ném biên. Cầu thủ thực hiện ném biên phải đứng ngoài sân, ném bóng bằng hai tay qua đầu, với hai chân chạm đất đúng luật.
Lưu ý: Nếu quả ném biên bay thẳng vào khung thành mà không chạm bất kỳ ai, bàn thắng sẽ không được công nhận.
Quy định về phát bóng
Khi bóng vượt qua đường biên ngang sau khi chạm cầu thủ tấn công cuối cùng, đội phòng ngự sẽ được hưởng một quả phát bóng. Cầu thủ thực hiện có thể là thủ môn hoặc hậu vệ.
Bóng sẽ được đặt trong khu vực 16m50 (vòng cấm địa) để phát lên. Người thực hiện chỉ được chạm bóng một lần duy nhất cho đến khi một cầu thủ khác chạm vào bóng. Bóng phải rời khỏi khu vực 16m50 để được xem là đưa trở lại cuộc chơi hợp lệ.
Tổng kết
Bài viết đã cung cấp cái nhìn tổng quan về 18 luật bóng đá cơ bản mà mọi cầu thủ, huấn luyện viên cũng như người hâm mộ nên nắm vững. Việc hiểu rõ và tuân thủ đúng các quy định này không chỉ giúp trận đấu diễn ra công bằng, minh bạch mà còn góp phần nâng cao chất lượng thi đấu và tinh thần thể thao chuyên nghiệp.